Zelfportret 1987. Olieverf op canvas. 50×60 cm.
Bronislaw Krawczuk werd in 1935 geboren in een straatarm gezin in Panasówka een gehucht in de regio Podole in het oosten van Polen (nu Oekraïne). Zijn vader werkte als boerenarbeider op het landgoed van een grootgrondbezitter. In zijn vroege kinderjaren kreeg Bronislaw een ernstige ziekte waaraan hij een blijvende linkszijdige verlamming overhield.
In augustus 1939 sloten Duitsland en de Sowjet-Unie een niet-aanvalsverdrag (Molovov-Ribbentrop pact) met een geheime bijlage waarin was vastgelegd dat de contractpartijen in geval van oorlog Polen onderling zouden verdelen. Op 1 september 1939 viel Duitsland Polen binnen en de Sowjet-unie annexeerde vervolgens het oostelijk deel van Polen inclusief de regio Podole. Het landgoed waarop de vader van Krawczuk werkte werd genationaliseerd en omgevormd tot collectieve staatsboerderij (kolchoz). De vader van Krawczuk werd te werk gesteld als machinist voor de stoom gedreven dors-, maai- en oogstmachines. Zijn moeder verzorgde het gezin en enige ingekwartierde Russische soldaten.
Het dorp Podole. Olieverf op board. 61 x 71 cm.
Het gezin leed bittere armoede, de winters waren zeer streng en de sneeuw lag hoog. Aanvankelijk kon de honger dankzij het bezit van een koetje enigszins worden beteugeld, doch toen het hooi op was moest het dier worden geslacht. Door zijn handicap en het ontbreken van schoenen en adequate kleding kon Bronislaw niet naar school. In het dorpskerkje was hij onder de indruk geraakt van de gebrandschilderde ramen. Hij verzamelde stukjes glas en beschilderde ze met religieuze voorstellingen die hij soms wist te verkopen. In een later stadium schilderde hij instructies op de machines en voertuigen van de kolchoz.
Na verloop van tijd ontwikkelde hij zich tot de ‘hofschilder’ van de kolchoz. Hij schilderde de Stachanow-arbeider (een modelarbeider die door zwendel een veelvoud van de productienormen bereikte), dorpstaferelen, opgewekte varkenshoedsters met biggetjes en portretten van Lenin. Het meeste schilderwerk had hij aan de vieringen van 1 mei en de oktoberrevolutie.
Oogsttijd in het dorp. Olieverf op board. 58 x 126 cm.
In 1957 trouwde hij met een ‘donkerharige’ weduwe. Kort daarop werden zij als etnische Polen gedwongen ‘gerepatrieerd’. Ze vestigden zich in Gliwice (Silezië) waar hij werk vond in de mijnindustrie als nachtwacht, portier en stoker. In 1958 werd hun zoon Eugeniusz geboren en in 1962 hun dochter Zofia.
De aanpassing in de nieuwe omgeving viel hem zwaar. Alles moest opnieuw worden opgebouwd en hij had heimwee naar de landelijke omgeving en de schone luchten van de Podole-regio. De herinneringen aan zijn jeugdjaren verwerkte hij in zijn schilderijen. Later begon hij ook aan Silezische landschappen en stadstaferelen van Katowice en Kraków.
De weg naar Katowice 1987. Olieverf op board. 84 x 118 cm.
In de late jaren ’80 werd hij geïnspireerd door de Solidarnosc-beweging met de grote arbeidersopstanden in Gdansk, het stakingsmanifest, de onthulling van het monument voor de omgekomen werfarbeiders en het bezoek van de Poolse paus Johannes Paulus II. Ondanks zijn fysieke beperkingen zag hij kans deze gebeurtenissen op soms zeer omvangrijke schilderijen (2×2,5 meter) vast te leggen. Zijn liefde voor de schilderkunst deelde hij met kunstenaars uit de zogeheten Janowska-groep uit de mijnwerkerswijk Nikiszowiec van Katowice. In de loop der jaren verwierf hij door deze kontakten een omvangrijk bestand aan prachtige werken van Pawel Wróbel, Erwin Sówka en Eugeniusz Bak. Met zijn artistieke passie heeft hij ook zijn zoon, dochter en echtgenote besmet. Alle drie hebben zich ontwikkeld tot gerespecteerde kunstschilders.
Mariakerk in Kraków. Olieverf op board. 89 x 111 cm.
Krawczuks werk is opgenomen in de collecties van musea in Zabrze, Bytom, Wroczlaw, Kraków en Warszawa en hij heeft vele eenmansexposities gehad in Polen, West-Duitsland, Zwitserland en Nederland. Zijn werk is opgenomen in belangrijke private collecties in binnen- en buitenland.
Het Silezië museum – gevestigd in Katowice in een schitterend gerestaureerd mijngebouw – heeft voor 2024 een grote expositie georganiseerd van de werken van de gezinsleden Krawczuk. De in 1995 overleden Bronisław zal het evenement tezamen met zijn grote vriend en drinkebroer Pawel Wróbel vanuit de hemelse kunstenaarsloge goedkeurend bezien onder het genot van een flesje wodka.
VOOR MEER FOTO’S ZIE:
INSTAGRAMACCOUNT WILLEM OTTEN (#bronisławkrawczuk)