Brunon Podjaski

Brunon Podjaski urodził się w 1915 roku we wsi Linowiec koło Kościerzyny na Kaszubach (Pomorze). Kaszubi są etnicznie ludem zachodniosłowiańskim z własnym językiem. Przez wieki byli podbijani przez  sąsiednie kraje.

W XIV w. zostali podbici przez Krzyżaków, którzy po bitwie pod Grunwaldem w 1466 r. utracili te tereny na rzecz Rzeczypospolitej Obojga Narodów (Polska i Litwa). Wraz z I rozbiorem Polski w 1772 r. region został włączony do Królestwa Prus, a następnie włączony do niego jako prowincja Prus Zachodnich ze stolicą w Gdańsku. W 1919 r., po klęsce Niemiec w I wojnie światowej, został włączony do odrodzonej Polski i stał się znany jako Korytarz Polski.

Królestwo dr. Gardulskiego 1988. Oil on canvas 40×56 cm

Edukacja Brunona zakonczyła się na pięciu klasach szkoły podstawowej. Następnie odbył szkolenie praktyczne w fabryce płytek. Jako, ze kochał ogrodnictwo, poszedł jednak do pracy w gospodarstwie niemieckiego właściciela. W 1938 r. został zmobilizowany do dywizji piechoty Armii Pomorskiej, która od 9 do 19 września 1939 r. brała udział w walkach nad Bzurą. W okolicach  Warszawy został schwytany, uciekł i pod koniec września zawitał do domu. Wkrotce potem wrócił do dawnej pracy. Pod presją Niemcow wielu Kaszubów zarejestrowało się wtedy jako obywatele niemieccy, dzięki czemu zachowali wprawdzie  swoją własność i prawo pobytu, ale zostani zobowiązani  do pracy i służby wojskowej. Niezarejestrowani Kaszubi i Polacy mogli być w każdej chwili wydaleni, a dziesiątki tysięcy z nich zostało faktycznie wysiedlonych, jeśli juz przeżyli internowanie, np. w obozie koncentracyjnym Stutthof pod Gdańskiem.  

Raj i pieklo w Bukowcu 1976. Oil on canvas 42×61 cm

W połowie 1941 r. Brunon został zmobilizowany do armii niemieckiej i wysłany do Francji, by służyć w bunkrach Wału Atlantyckiego. W 1943 otrzymał złą wiadomość o przeniesieniu na front wschodni. Aby tego uniknąć, pozwalił się postrzelić się w rękę koledze. Po powrocie ze szpitala zostaje ponownie przeniesiony na front, gdzie dezerteruje. Do sierpnia 1945 r. pracował jako jeniec wojenny w fabrykach w ukraińskim mieście Zaporoże. Tam prawdopodobnie został zarażony gruźlicą.

Atak obcych na Bukowiec 1973. Oil on canvas 42×56 cm

W 1949 Brunon został skierowany do sanatorium TB w Bukowcu w Kowarach na południu Polski. Przeszedł tam dwie duże operacje, a po nich zamieszkal w Kowarach. Zimą pracowal jako palacz, a latem jako ogrodnik. W 1964 zaczął  malować; początkowo tylko akwarele. W sanatorium Bukowiec pozna ł i zaprzyjaznił się z  innym pacjentem Józefem Gielniakiem, wybitnym polskim grafikiem, który zachęcil go do pracy farbami olejnymi. Gielniak (1932-1972) wywarł ogromny wpływ na rozwój artystyczny Podjaskiego. Ponieważ obaj mężczyźni cierpieli na tę samą ciężką chorobę, w podobny sposób przeżywali  realia bytu  sanatoryjnego z jego permanentnym zagrożeniem zycia i bardzo uciążliwymi zabiegami medycznymi. Podjaski potrafil samodzielnie przedstawić swoje koszmarne obsesje w barwnym stylu. Gielniaka gruzlica zabrała w 1972 roku. Jego przyjaciel Brunon przetrwał i przenios ł się w 1977 roku do Lubina (Dolny Śląsk), gdzie pracował jako ogrodnik na terenie dawnego szpitala psychiatrycznego. W 1981 przeszedł na emeryturę, ale kontynuował praktykę malarską. Szczyt jego artystycznej ekspresji i umiejętności to obrazy z cyklu Bukowiec stworzone od 1972 do 1982 roku. Brunon Podjaski zmarł  6 października 1988 r. w wieku 73 lat i został pochowany na starym cmentarzu w Lubinie. Na jego spuściznę artystyczną złożyło się 21 jego obrazów. Wdowa po nim zgodziła się sama się go pozbyć nie później niż rok po jego śmierci. Moja żona Alina Ludmila Otten-Owsiejczuk odwiedziła ją latem 1989 roku.

Sylvester in Bukowiec 1977. Oil on canvas 40×56 cm

Jego obrazy znajdują się w stałych zbiorach Państwowego Muzeum Etnograficznego w Warszawie, Muzeum Narodowego we Wrocławiu, Muzeum Jeleniogórskiego. Jego prace pokazywane były także na wystawach indywidualnych we Wrocławiu (1971), Kowar (2006) i Jeleniej Górze (2007) oraz na wystawach zbiorowych we Włoszech (1973), Szczecinie (1974) i Radomiu (1985 i 2005).

WIĘCEJ ZDJĘĆ ZOBACZ:

KONTO INSTAGRAMOWE WILLEM OTTEN (#brunonpodjaski)