Wladyslawa Wlodarzewska (*) werd in 1904 geboren in een boerengezin in het gehucht Baruchowo in het centrum van Polen. Dit gebied was in die tijd onderdeel van het Russische rijk. Wladyslawa was de oudste van 7 kinderen. Haar vader werkte op een nabijgelegen landgoed. Bij het uitbreken van de 1e wereldoorlog werd hij ingelijfd in het tsaristische leger voor de oorlog tegen de Duitsers. Na de wapenstilstand in 1918 nam hij in het leger van maarschalk Pilsudski deel aan de Pools-Russische oorlog. Waarschijnlijk nam hij eveneens deel aan de slag om Warschau (augustus 1920). Daarna keerde hij terug naar huis.
Meisje met rode haren. Waterverf op papier 42 x 30 cm
Al die jaren had het gezin zichzelf moeten redden. Moeder verdiende een schamel inkomen met haar werkzaamheden op het landgoed en Wlodarzewska was belast met de verzorging van het huishouden en haar zes broertjes en zusjes. Van haar moeder leerde ze de volkskunst technieken van het gieten van patronen in wit zand op de dorsvloer en de vervaardigen van kunstbloemen en spinnen van stro en rietpapier. Van een formele schoolopleiding was nauwelijks sprake.
De zwaar op haar drukkende verantwoordelijkheden bezorgden het jonge meisje veel stress en frequente hoofdpijnen. Als haar broertjes en zusjes naar bed waren schilderde ze met haar vingers primitieve patronen van blauwe verf op de witgekalkte muren. Ze ontdekte dat haar hoofdpijn wegzakte zodra ze begon te schilderen. Deze bezigheid werd een obsessie en een effectieve remedie tegen de hoofdpijnen. Ze maakte penselen van stokjes en stukjes textiel en begon ook bloemen en mooie vrouwen af te beelden op de wanden van het ouderlijk huis.
Zelfportret. Waterverf op papier 40 x 30 cm
Na haar huwelijk verhuisde het echtpaar in 1929 naar een boerderijtje in het nabij gelegen dorpje Swiatkowice. Gestimuleerd door haar schoonzus Eleonora Adamska – een regionale beroemdheid in de traditie van de Kujawische volkskunst – continueerde zij haar kunstzinnige activiteiten. Als ze niet kon beschikken over (pak)papier of stukken karton, beschilderde ze de muren, deur- en raamkozijnen en de plafondlampen van haar huisje, de omheining van het erf of de waterput.
Met haar afbeeldingen van mooie vrouwen, omgeven met bloempatronen en bladeren groeide zij steeds verder weg van de volkskunsttraditie, ontwikkelde haar eigen stijl en creëerde een uniek eigen beeld van de vrouwelijke schoonheid. Ze begon steeds gedurfder te schilderen met een brede borstel in een breed palet van fel rood en geel tot gemengde, vaak moeilijk te definiëren kleuren. Gaandeweg verschenen er ook mannelijke figuren, dieren en vogels in haar werken.
“Dit is een boerin met veel kippen”. Waterverf op papier 43 x 72 cm
In 1982 werd zij in haar 79e levensjaar min of meer bij toeval ‘ontdekt’door de Duitse kunstliefhebber Hans-Joachim Schausz. Hij voorzag haar van een flinke voorraad tekenpapier en verfwaren. Deze actie maakte een enorme productiviteit bij haar los en heeft er aan bijgedragen dat haar talenten in het laatste decennium van haar leven volledig tot ontwikkeling konden komen. De rijkste en qua compositie meest aantrekkelijke schilderijen dateren uit deze periode. Behalve elegante dames met sjieke kapsels, hoeden, handtassen en paraplu’s beeldde zij ook belangrijke personen af zoals president Jaruzelski, functionarissen van de Poolse nationale bank, de directeur van het regionale museum, professoren, priesters en schrijvers. Een deel van deze werken is voorzien van ironische opmerkingen. Enige jaren voor haar dood in 1992 moest ze door een geleidelijk verslechterend gezichtsvermogen stoppen met schilderen,
“Dit is onze meneer Jaruzelski Poolse President”. Waterverf op papier 48 x 35 cm
Haar werken bevinden zich in de collecties van het museum Ziemi Kujawskiej i Dobrzynskiej in Wloclawek, het etnografisch museum in Toruń, het museum im. J. Kasprowicza in Inowroclawiu, de Verbeke Foundation in België, de Stichting Beeldende Kunst Amsterdam en van particuliere verzamelaars in binnen- en buitenland. Ze is meerdere malen onderscheiden op Poolse kunstmanifestaties. In Nederland is haar werk geëxposeerd in Dordrecht (Museum het Hof en Galerie de Meerminnen), Papendrecht (museum de Rietgors), Zwolle (museum de Stadshof), Breda (Galerie 48) en de Kunsthal te Grave.
VOOR MEER FOTO’S ZIE:
INSTAGRAMACCOUNT WILLEM OTTEN (#włodarzewskawo #władysławawłodarzewska)
VOOR VIDEOBEELDEN ZIE:
1. Bezoek Alina-Ludmila en Willem Otten aan Wlodarzewska in 1984 (Poolstalig 9,02 minuten).
2. Bij voorbeeld Wlodarzewska – Film van Ludmila Owsiejczuk 1986 (Nederlandstalig 9,45 minuten).
(*) Voor deze levensbeschrijving is informatie gebruikt uit Hans-Joachim Schausz – Wladyslawa Wlodarzewska. Frauen met Blumen. Bilder einer polnischen Bäuerin. Frankfurt am Main und Leipzig 1996.